मूत्रोत्पत्ती प्रक्रिया

तत्र पाञ्चभौतिकस्य..चतुर्विधस्य आहार... {(सु.सं.।सूत्र‌।१४ अ.शोणितवर्णनीय।३,४)}

=>

तत्‌ च अदॄष्टहेतुकेन विशेषेण पक्वामाशयमध्यस्थं पित्तं चतिर्विधं अन्नपानं

१. पचति

२.विवेचयति च दोष रस-मूत्र पुरिषाणि । ....{(सु.सं.।सूत्र‌।२१ अ.व्रणप्रश्न।१०)}

.................. अन्यत्‌ अपि च ..................

तत्र..लब्ध-अग्नि शब्दं..पित्तं अन्नं पचति सारकिटौ विभजति...पाचकम्‌ इत्युच्यते ।...{अ.सं.सू.२०।३}

+

समानोsन्तराग्निसमीपस्थ...पाचन-विवेचन-किट्ट-अधोनयन आदि क्रियः ॥...{अ.सं.सू.२०।२}

==>

{{ पच्यमानाशये }} ==>> आहाररस उत्पत्ती

============================॥

{{ पक्वाशये }} ====>>

१. तत्र अच्छ किट्टम्‌ अन्नस्य मूत्रं विद्द्यात्‌

२. घनं च शकृत्‌

मूत्र शकृत्‌ अन्नमलौ ।... {अ.ह्र.सू.१/३}

अन्नक्लेद निर्वाहणेन मूत्रम्‌ ।... {अ.सं.सू.१९/१२}

==>>

पक्वाशयस्थ मूत्राचे वहन....... ॥ व्यानवायु मार्फत ॥======>>

दश धमन्याः अधोगस्तु वात मूत्र पुरीष शुक्रार्तव आदिनि अधोवहन्ति ।

मूत्र पूरिष स्वेदः च विवेचयन्ति ॥.... {सु.शा.९अ. धमनीव्याकरण।६}

कुठे घेऊन जातात ह्या बद्दल सुगम संदर्भ मिळत नाहीत !!

आधुनिक ज्ञाना नुसार वृक्कांमध्ये मूत्र निर्मिती होते असे म्हणले आहे !!

तरीही आयुर्वेदानुसार सिद्धांत कायम रहातात,

मूत्र निर्माण पक्वाशयात होते व मूत्रवेग विधारण व मूत्रवह स्रोतसाच्या व्याधीत

पक्वाशयावर केलेली चिकित्सा हे त्याचे प्रमाण आहे !

असो समजून घेण्याचा भाग असा....

पक्वाशय समीप वृक्कांचा,.... मूत्रवह स्रोतसाशी संबंधीत.... ओझरता उल्लेख चरकसंहितेच्या

पाठभेदात आहे !

तो असा ... "मूत्रवहानां स्रोतसाम्‌ बस्तिः मूलं वृकौ/वडक्षणौ च ।" {च.सं.वि.५.अ.स्रोतोविमानीक।८}

ह्याचा अर्थ...

मूत्र निर्मितीचे एक मूलस्थान म्हणून पाठभेदात वृक्कांचा संबंध येतो !!

====================================॥ इतर काही संदर्भ ॥

मेदोवहानां स्रोतसां वृक्कौ मूलं वपावहनं च ॥... {च.सं.वि.५.अ.स्रोतोविमानीक।८}

मेदस्य मलं स्वेदः ।

स्वेदस्य कर्म= क्लेदत्वक्स्नेह रोमधारणैः इति ।... {अ.सं.सू.१९अ. दोषविज्ञानीय ।३}

मूत्रस्य कर्म = अन्नक्लेदनिर्वाहण इति ।... {अ.सं.सू.१९अ. दोषविज्ञानीय ।३}

रक्तमेदप्रसादात्‌ च वृक्कौ ।...{सु.शा.४अ.गर्भव्याकरण।३०}

वृक्कौ कुक्षिगोलकौ ।... {डल्हणाचार्यः}

एकद्वारः तनुवृक्कौ/तनुत्वकौ मध्ये बस्ति शिरोमुखः ।...{सु.नि.३अ.अश्मरीनिदान}

आहारवाहिसिराधारौ तल वृक्कौ ।... {शा.सं.पू.ख.५।४५}

* पारिषदय सब्दार्थ शारीर पॄ.९९ वाचावे !!

ह्यावरून...

वृक्क हे मेदाचे मूलस्थान आहेत !

ते समीपस्थ मेदोवह वपावहनाने अच्छादित असतात.

वृक्क हे बस्तिशी संलग्न असतात.

असे संदर्भ

सु.नि.३/२१-२३

सु.नि.३/२४

अ.सं.नि.९/५

अथर्ववेद व सायणाचार्य भाष्य यात येते...

वैद्य प्रशांत प्रभाकर वाघमारे

श्री पुनर्वसु आयुर्वेदिक चिकित्सालय आणि पंचकर्म केंद्रयश श्री प्लाझा ; दुकान क्रमांक : ०६ ; सेक्टर - ८;
सानपाडा ; नवी मुंबई -४००७०५.vdppwaghmare@gmail.com
vdppw.punarvasuacpc@yahoo.in९८६७ ८८८ २६५
--
Vd. P.P.W.Shree Punarvasu AcPc & RcYashShree Plaza.
Shop  No. - 6 ; Sector - 8.
Near 7th Day Heigh-School.
Sanpada;Navi Mubai- 400705.vdppwaghmare@gmail.com
vdppw.punarvasuacpc@yahoo.in9867 888 265

 

JOIN US ON facebook :

श्री पुनर्वसु आयुर्वेदीक चिकित्सालय ; सानपाडा ; न. मुं.-७०५

http://www.facebook.com/#!/group.php?gid=103990389652995&v=info

 

VISIT OUR WEBSITE :

www.waghmare.co.in