.jpg)
Swertia Chirata किराततिक्त
गण - तिक्त स्कंध , स्तन्य शोधन , तृष्णा निग्रहण ( चरक )
आरग्वधादी ( सुश्रुत )
``किरात: सारको रुक्ष: शीतल: तिक्तको लघु :/
सन्निपात ज्वर श्वास कफपित्तास्त्र दाहनुत //
कास शोथ तृषा कुष्ठ ज्वर व्रण कृमि प्रणुत // ``
( भाव प्रकाश निघंटु )
Botanical Name : Swertia Chirata
Family Name : Gentianaceae
Common Name : Clearing Nut Tree, Bitter Stick, Chirette Indian, Dowa I Pechish, Indian Gentian
Part Used : Seeds
Habitat : Found in the temperate himalayas at altitudes of 1,200-3,000 m. from kashmir to bhutan and in the khasi hills in meghalaya at 1,200-1,500 m.
Product offered : Seeds
गुण -लघु , रुक्ष
रस = तिक्त
विपाक = शीत
कर्म व प्रयोग =
दोष= कफ पित्त शामक , त्यामुले कफ पित्त जन्य विकारांवर उपयोगी
संस्थानिक कर्म
बाह्य - व्रण शोधन , याच्या काढयाने स्त्रावी व्रण धुतात .
अंगावरील खरक्यात काढ़े चिराइताच्या काढ्याने आंघोळ घालतात .
पाचन संस्थान = दीपन ,
तृष्णा निग्रहण ,
आम पाचन ,
पित्त सारक
अनुलोमक व
कृमिघ्न आहे ,
आमज तृष्णा ,
यकृत शैथिल्य ,
यकृत वृद्धि ,
बद्ध कोष्ठ व
कृमि यांत याचा चूर्ण व काढ़ा देता येते .
याने सर्व पचन संस्था क्रम क्रमाने प्राकृत होत जाते ,
याने क्रम क्रमाने भूक वाढत जाते व
शौचास साफ़ होऊ लागते .
रक्त वह संस्थान - रक्त शोधक ,
रक्त पित्तघ्न , व
सूज नाशक आहे .
रक्तार्शात उपयोगी आहे
कामला ,
पांडू रोग ,
यकृत वृद्धि यांत उपयोगी पड़ते .
श्वसन संस्थान - कफघ्न ,
श्वास हर
प्रजनन संस्थान - स्तन्य शुद्धि कर ,
रस धातु चे पाचन करून विशुद्ध व हलके दूध उत्त्पन्न करण्यास उपयोगी
त्वचा - कुष्ठघ्न
तापक्रम - ज्वरघ्न
प्लीहा वृद्धि नाशक
सात्मीकरण=काडे चिराईत कटु पौष्टिक व बाल्य आहे .
अपचन जन्य अशक्तता व
तापानंतर ची क्षीणता याने कमी होते .
ज्वर नंतरचे उत्तम रसायन आहे ,
याचे सिद्ध दूध द्यावे .
उपयुक्तांग - पंचांग
मात्रा - काढ़ा ६० मी. लि ,
चूर्ण २-६ ग्रम
विशिष्ठ कल्प -
महासुदर्शन चूर्ण ,
किरातादी क्वाथ ,
मेदोयोग शर्करा ,
किरातादी तैलं
स्त्रोतों गामित्व -
दोष= कफ पित्त कमी करणारा
धातु - रक्त ( शोफ ) रस ( अग्नि वर्धक )
रक्त ( रक्त पित्त )
मेद व अस्थि गत ज्वरावर किरातिक्तादी काढ़ा
मल = पुरीष ( सारक )
अवयव -आमाशय बल्य ,
गुद( अर्श )
Uses : According to Ayurveda, this herb is a bitter tonic, stomachic. It is useful in liver disorders, eyes, heart. A strongly bitter tonic it is an excellent remedy for a weak stomach, especially when this gives rise to nausea, indigestion and bloating and it has also been shown to protect the liver.
It is best known as the main ingredient in Mahasudarshana churna, a remedy containing more than 50 herbs. It also contains xanthones which are reputedly effective against malaria and tuberculosis, and also amarogentin, a glycoside that may protect the liver against carbon tetrachloride poisoning.
The whole plant is an excellent drug for intermittent fevers, skin diseases intestinal worms, bronchial asthma, burning of the body, regulating the bowels. The root of the plant is useful in checking hiccups and vomiting. It is used in the liquor industry as a bitter ingredient.
गण - तिक्त स्कंध , स्तन्य शोधन , तृष्णा निग्रहण ( चरक )
आरग्वधादी ( सुश्रुत )
``किरात: सारको रुक्ष: शीतल: तिक्तको लघु :/
सन्निपात ज्वर श्वास कफपित्तास्त्र दाहनुत //
कास शोथ तृषा कुष्ठ ज्वर व्रण कृमि प्रणुत // ``
( भाव प्रकाश निघंटु )
Botanical Name : Swertia Chirata
Family Name : Gentianaceae
Common Name : Clearing Nut Tree, Bitter Stick, Chirette Indian, Dowa I Pechish, Indian Gentian
Part Used : Seeds
Habitat : Found in the temperate himalayas at altitudes of 1,200-3,000 m. from kashmir to bhutan and in the khasi hills in meghalaya at 1,200-1,500 m.
Product offered : Seeds
गुण -लघु , रुक्ष
रस = तिक्त
विपाक = शीत
कर्म व प्रयोग =
दोष= कफ पित्त शामक , त्यामुले कफ पित्त जन्य विकारांवर उपयोगी
संस्थानिक कर्म
बाह्य - व्रण शोधन , याच्या काढयाने स्त्रावी व्रण धुतात .
अंगावरील खरक्यात काढ़े चिराइताच्या काढ्याने आंघोळ घालतात .
पाचन संस्थान = दीपन ,
तृष्णा निग्रहण ,
आम पाचन ,
पित्त सारक
अनुलोमक व
कृमिघ्न आहे ,
आमज तृष्णा ,
यकृत शैथिल्य ,
यकृत वृद्धि ,
बद्ध कोष्ठ व
कृमि यांत याचा चूर्ण व काढ़ा देता येते .
याने सर्व पचन संस्था क्रम क्रमाने प्राकृत होत जाते ,
याने क्रम क्रमाने भूक वाढत जाते व
शौचास साफ़ होऊ लागते .
रक्त वह संस्थान - रक्त शोधक ,
रक्त पित्तघ्न , व
सूज नाशक आहे .
रक्तार्शात उपयोगी आहे
कामला ,
पांडू रोग ,
यकृत वृद्धि यांत उपयोगी पड़ते .
श्वसन संस्थान - कफघ्न ,
श्वास हर
प्रजनन संस्थान - स्तन्य शुद्धि कर ,
रस धातु चे पाचन करून विशुद्ध व हलके दूध उत्त्पन्न करण्यास उपयोगी
त्वचा - कुष्ठघ्न
तापक्रम - ज्वरघ्न
प्लीहा वृद्धि नाशक
सात्मीकरण=काडे चिराईत कटु पौष्टिक व बाल्य आहे .
अपचन जन्य अशक्तता व
तापानंतर ची क्षीणता याने कमी होते .
ज्वर नंतरचे उत्तम रसायन आहे ,
याचे सिद्ध दूध द्यावे .
उपयुक्तांग - पंचांग
मात्रा - काढ़ा ६० मी. लि ,
चूर्ण २-६ ग्रम
विशिष्ठ कल्प -
महासुदर्शन चूर्ण ,
किरातादी क्वाथ ,
मेदोयोग शर्करा ,
किरातादी तैलं
स्त्रोतों गामित्व -
दोष= कफ पित्त कमी करणारा
धातु - रक्त ( शोफ ) रस ( अग्नि वर्धक )
रक्त ( रक्त पित्त )
मेद व अस्थि गत ज्वरावर किरातिक्तादी काढ़ा
मल = पुरीष ( सारक )
अवयव -आमाशय बल्य ,
गुद( अर्श )
Uses : According to Ayurveda, this herb is a bitter tonic, stomachic. It is useful in liver disorders, eyes, heart. A strongly bitter tonic it is an excellent remedy for a weak stomach, especially when this gives rise to nausea, indigestion and bloating and it has also been shown to protect the liver.
It is best known as the main ingredient in Mahasudarshana churna, a remedy containing more than 50 herbs. It also contains xanthones which are reputedly effective against malaria and tuberculosis, and also amarogentin, a glycoside that may protect the liver against carbon tetrachloride poisoning.
The whole plant is an excellent drug for intermittent fevers, skin diseases intestinal worms, bronchial asthma, burning of the body, regulating the bowels. The root of the plant is useful in checking hiccups and vomiting. It is used in the liquor industry as a bitter ingredient.
very nice Dr. Arvind Ji
ReplyDelete