वातमुक्ता गोळ्या व लिनिमेंट (वातरोगांवर नियंत्रण व वेदनांपासून मुक्ती)

वातमुक्ता गोळ्या व लिनिमेंट (वातरोगांवर नियंत्रण व वेदनांपासून मुक्ती)

सूज व वेदनेबद्दल थोडक्यात -
कफ, पित्त आणि वात हे तीन दोष आहेत आणि त्या त्या दोषानुसार त्यांची तीन स्वसंवेद्य लक्षणे आहेत. कफाचे लक्षण आहे ‘खाज’, पित्ताचे लक्षण ‘दाह किंवा आग’ तर वाताचे लक्षण आहे ‘वेदना’. ह्या लक्षणांच्या मूळ कारणांची श्रेष्ठ चिकित्सा क्रमशः मध, तूप आणि तेल ह्या तीन द्रव्यांनी होते. म्हणून वातासाठी तेल हे सर्वोत्तम द्रव्य असल्याने सूज, वेदना, मुरडा, लचक अशा सर्व प्रकारच्या आजारांमध्ये तेलाचा प्रयोग श्रेष्ठ आहे. अक्षयने ह्या शास्त्रीय संकल्पनेवर आधारित वाताच्या दुखण्यांवर सेवनासाठी वातमुक्ता गोळ्या आणि बाह्य प्रयोगासाठी लिनिमेंट अशी दोन उत्पादने सादर केली आहेत.

कारणे -
• अपचन
• वाढते वय
• रोगप्रतिकार क्षमता खालावणे
• अनुवांशिक
• वजन वाढणे
• आघातजन्य
• व्यवसायजन्य आघात
• विशिष्ट खेळांमुळे आघात
• जीर्ण आजारांच्या परिणामाने

लक्षणे:
• स्थानिक उष्णता
• लाली
• वेदना
• आकारात वाढ
• हालचालीत अटकाव
• ज्वर

                                                                                                       • घामाचा अवरोध होणे

चिकित्सा सूत्रे
• शरीरातील शोथनिवारक यंत्रणा कार्यान्वित करणे
• शरीरस्थ दोषांना बाहेर घालविणे
• उष्मा वृद्धी करणारी चिकित्सा करणे
• स्नायु व सांध्यांना वंगण (स्नेहन) करणे
• पचनाचे तंत्र संतुलित ठेवणे

        वातमुक्ता गोळ्यांमध्ये उत्तम रोगनिवारक, शोथहर, संधिवातशामक आणि वेदनाहर गुण आहेत. प्रोस्टाग्लॅंडिन व ल्युकोट्राइन हे शरीरांतर्गत घटक शोथ निर्मितीस कारणीभूत असतात. सदर घटकांना प्रतिबंध करणारे स्राव ह्या पाठातील गुग्गुळ व शल्लकीमुळे उत्तेजित होतात हे खास लक्षात घेण्यासारखे आहे. ह्या पाठातील घटकद्रव्यांमुळे शरीराचे वजन कमी होते. वाढलेल्या वजनाचा भार सांध्यांवर सतत पडण्यामुळे होणारी झीज ह्यामुळे आटोक्यात राहते. ह्यातील पाचक औषधी द्रव्ये ‘अंतर्गत विषारी द्रव्यांचे’ (endotoxins) निर्हरण करतात. हाडजोडामुळे सांध्यांतील कुर्चांची (cartilages) स्थिती सुधारते, स्नायूंचे बळ वाढते व हाडांची वक्रता (व्यंग) होण्यापासून संरक्षण होते.

      वातमुक्ता लिनिमेंट त्वचेतून खोलवर शोषले जाते ज्यामुळे सांध्यांची लवचिकता आणि स्निग्धपणा वाढून हालचाली सहज होतात. ह्यात पेट्रोलियम किंवा पॅराफिन सदृश कोणताही कृत्रिम घटक नाही. सर्वश्रेष्ठ अशा तीळ तेलाचा उपयोग आधारद्रव्य म्हणून केल्याने शोषण उत्तम होऊन वाताची परिपूर्ण चिकित्सा होते. त्वचेवर आग किंवा जळजळ करणाऱ्या बाम किंवा तेलांच्या तुलनेत ह्याची गुणवत्ता कैक पटीने अधिक आहे.

वातमुक्ता (विलेपित वटी)
प्रत्येक विलेपित वटीतील घटक द्रव्ये व प्रमाण
देवदार (Cedrus deodara), एरंडमूळ (Ricinus communis), हाडजोडा (Cessus quadrangularis), प्रत्येकी १०० मिलिग्रॅम; शल्लकी निर्यास (Boswellia serrata), शुद्ध गुग्गुळ (Balsamodendron mukul) प्रत्येकी ५० मिलिग्रॅम; शुद्ध कुचला (Strychnous Nux-vomica) २५ मिलिग्रॅम; भावना द्रव्य एरंडमूळ (Ricinus communis) आवश्यकतेनुसार

घटकद्रव्यांची कार्मुकता
देवदार : सूजनिर्मितीच्या प्रक्रियेत केंद्रबिंदु असलेले लायपॉग्झिजिनेझ स्राव रोखून सूज नियंत्रण करण्याचे प्रभावी कार्य देवदाराने होते. ह्याशिवाय उत्तम वेदनाशामक म्हणून ही वनस्पती स्वयंसिद्ध आहे.

एरंडमूळ : डायक्लोफिनॅक सोडियम नामक वेदनाशामक औषध आधुनिक वैद्यक शास्त्रात प्रसिद्ध आहे. कोणतेही कारण असो, ह्या औषधाने तत्काळ वेदना थांबते. एरंडमुळाचा तौलनिक अभ्यास ह्या औषधाबरोबर केला असता ह्यातील वेदनाशामक गुण तुल्यबळ असल्याचे निदर्शनास आले. शिवाय अन्य उपद्रवही (साइड इफेकट्स) होत नाहीत. आयुर्वेदातही आमवाताच्या चिकित्सेत एरंडमूळ श्रेष्ठ असल्याचे वर्णन मिळते.
                     “आमवातगजेन्द्रस्य शरीरवनचारिणःl एक एव निहन्ताऽयमैरण्डस्नेहकेसरी ll”
                       आमवातरुपी गजेन्द्राचा नाश करणारा एकमेव सिंह म्हणजे एरंड स्नेह आहे.

अस्थिशृंखला : व्यायाम नेहमी अर्धशक्ति करावा असे आयुर्वेदात वर्णन आहे. आवाक्यापेक्षा जास्त व्यायाम केल्यामुळे हाडांतील सांध्यांची झीज होते व त्या ठिकाणी सूज येते. व्यायामाबद्दलच्या चुकीच्या समजुतीने किंवा जलद वजन नियंत्रणाच्या अपेक्षेने काही तरुण मंडळी अघोरी व्यायाम करतात. अशा कारणामुळे झालेल्या सांधेदुखीवर अस्थिशृंखलेचा प्रयोग वेदनामुक्तिसाठी सर्वश्रेष्ठ ठरला आहे.

शल्लकी : शल्लकी नावाच्या झाडापासून निघणाऱ्या डिंकाला ‘शल्लकी निर्यास’ म्हणतात. ह्यात बोसवेलिक अॅसिड नामक कार्यकारी घटक असतो. ह्यामुळे उत्तम वेदना नियंत्रण होते व सांध्यांच्या हालचाली अल्पकाळात पूर्ववत होतात असे सिद्ध झाले आहे. संधिवात व आमवात ह्या दोन्ही संधिविकारात उपयोगी ठरणारे हे मौल्यवान औषधी द्रव्य आहे. सूजनिर्मितीसाठी कारणीभूत असलेल्या ल्युकोट्राइन्सवर ह्याचे अवसादक कार्य होते.

शुद्ध गुग्गुळ : केवळ सूजनियंत्रण नव्हे तर विशेषकरून सांध्यांच्या सुजेवर शुद्ध गुग्गुळ अतिशय उपयुक्त असल्याचे सिद्ध झाले आहे. रक्तातील चरबी आणि वजन कमी करण्यासाठीसुद्धा गुग्गुळाचा उपयोग प्रसिद्ध आहेच. वजन वाढीमुळे सांध्यांवर पडणारा भार कमी करून ह्याचा दुहेरी फायदा होतो. सूज निर्मिती करणाऱ्या प्रोस्टाग्लॅंडिन्सना आटोक्यात ठेवून ह्याची क्रिया होते.

शुद्ध कुचला : अत्यंत प्रभावशाली वेदनाशामक म्हणून हे द्रव्य कार्य करते व वेदनेचे गांभीर्य त्वरित आटोक्यात येते. मात्र ही एक विषारी वनस्पती आहे. अर्धवट ज्ञानाने वापरलेले अमृत हे विषसमान ठरते तर डोळसपणे अभ्यासून वापरलेले विष देखील अमृतासमान उपयोगी ठरते. कुचल्याच्या बाबतीत ही म्हण तंतोतंत जुळते. शरीरातील दोष बाहेर काढून औषधाची गुणवत्ता अमृतासमान करण्यासाठी आयुर्वेदाने ह्याची शुद्धी करण्याचे तंत्र दिले आहे. स्ट्रिकनीन व ब्रूसीन असे दोन विषारी घटक ह्यात असतात. पैकी स्ट्रिकनीन हे तीव्र विष आहे.

       शास्त्रोक्त पद्धतीने शुद्धी केल्याने ह्यातील स्ट्रिकनीन नाहीसे होते आहे तर ब्रूसीन चे परिवर्तन आयसोब्रूसीन नावाच्या श्रेष्ठ वेदनाशामक द्रव्यात होते. ह्याचा परिणाम स्थानिक वेदनेबरोबरच मेंदूतील वेदना संवाहक नाड्यांवरही होतो. शुद्धी क्रियेमुळे कुचल्यातील अन्य उपयुक्त गुणधर्म क्रियाशील होतात तर घातक परिणाम पूर्णपणे नाहीसे होतात. ह्याने बुद्धि तल्लख होते, रोगप्रतिकार क्षमता बळावते, यकृताचे कार्य सुधारते, अपस्माराचे वेग रोखले जातात, विशिष्ट प्रकारच्या कर्करोगात लाभदायक ठरते, पचन क्रिया सुधारते व सर्पविषावर उतारा म्हणून कार्य करते. म्हणून सार्वदेहिक दोषवैषम्य असलेल्या आमवातात देखील कुचला प्रभावी ठरतो.

वातमुक्ता (लिनिमेंट) :
१० मिलि लिनिमेंट मधील घटकद्रव्ये व प्रमाण
विषगर्भ तेल ३ मिलि, महामाष तेल, नारायण तेल प्रत्येकी २ मिलि, गंधपुरा तेल (Gaultheria fragrantissima) ३ मिलि

घटकद्रव्यांची कार्मुकता

विषगर्भ तेल : सांध्यांच्या सुजेवर अत्यंत गुणकारी असे हे तेल आहे. गृध्रसी (सायाटिका), डोकेदुखी, हाडांमध्ये वेदना, कानामध्ये आवाज (टिनिटस), मांसक्षय, खूप चालण्यामुळे होणारी अंगदुखी, पक्षाघात (पॅरालिसिस), हनुस्तंभ अशा सर्वप्रकारच्या वातरोगांवर गुणकारी आहे.

महामाष तेल : पक्षाघात (पॅरालिसिस), हनुस्तंभ, चेहऱ्याचा पॅरालिसिस (फेशियल पॅरालिसिस), मन्यास्तंभ, हनुस्तंभ, सांधे आखडणे, पाठीच्या व मानेच्या मणक्यांचे विकार (स्पॉन्डिलोसिस), मुकामार, आमवात व संधिवात, मांसक्षय, अशा विकारांमध्ये परम उपयोगी. ह्याचा विशेष उपयोग वार्धक्यात होणाऱ्या विविध वातविकारांवर उत्तम होतो.

नारायण तेल : लांबच्या प्रवासामुळे होणारी अंगदुखी, संधिवात, आमवात, वातरक्त (गाऊट), मणक्यांचे विकार (स्पॉन्डिलोसिस) व हाडांना बळकटी देण्यासाठी ह्याचा उपयोग होतो.

गंधपुरा तेल : हे पिवळसर सुगंधी तेल संधिविकार चिकित्सेसाठी जगप्रसिद्ध आहे. गंध थोडाफार निलगिरीप्रमाणे असतो. ह्यात मिथाइल सॅलिसिलेट नामक वेदनाशामक रसायन असते. हे तेल त्वचेवर लावल्याने शेकल्याप्रमाणे जाणवते व वेदना शमन करण्यास उपयुक्त ठरते.

उपयुक्तता 
• आमवात
• संधिवात
• गृध्रसी
• वातरक्त
• कटिशूल व मन्याशूल
• मांसगत वेदना
• स्नायुशोथ, कंडराशोथ
• पृष्ठशूल, मान आखडणे, कंबरेच्या वेदना

आहार विहार 
• भाजलेले धान्य व हलका आहार घ्यावा
• गहू, जव, कुळीथ, आले, लसूण ह्यांचा आहारात वापर करावा
• थंड पदार्थांचे सेवन व बाह्य प्रयोग करू नये
• जेवणानंतर किमान दोन तास झोपू नये
• घामाला रोखू नये
• मध्यम प्रमाणात पण नियमित व्यायाम करावा
• वजन वाढू देऊ नये

सेवन विधी:
• तीव्र अवस्थेत : २ गोळ्या रोज तीन वेळा
• नित्यावस्थेत : २ गोळ्या रोज दोन वेळा
• लिनिमेंट : बाह्य प्रयोग, जरुरीनुसार दिवसातून २ किंवा ३ वेळा करून शेक द्यावा.
रोगावस्थेनुसार औषधसेवन मात्रा वैद्यांच्या सल्ल्याने बदलावी

उपलब्धी: 
गोळ्या : ४० विलेपित गोळ्या
लिनिमेंट : १०० मिलि पेट बाटली

AKSHAY PHARMA REMEDIES (INDIA) PVT. LTD.
Mumbai
व्यापारी चौकशी
महाराष्ट्र राज्य +919881167711